Phương pháp Floor Time: Giúp trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ thông qua chơi

Floor Time (hay DIR/Floortime) là một phương pháp trị liệu phát triển cảm xúc – tương tác – mối quan hệ, do Tiến sĩ Stanley Greenspan sáng tạo. Phương pháp này nhấn mạnh vai trò của cảm xúc và tương tác giữa cha mẹ và con cái, lấy chơi làm trung tâm để kích thích sự phát triển ngôn ngữ, giao tiếp, và nhận thức ở trẻ.

Đặc biệt hiệu quả với:

• Trẻ chậm nói

• Trẻ có rối loạn phổ tự kỷ

• Trẻ gặp khó khăn trong tương tác xã hội

Nguyên tắc cốt lõi của Floor Time

• Bắt đầu từ sở thích của trẻ
  Không ép buộc, không dạy trực tiếp – mà bắt đầu từ những gì trẻ đang quan tâm, đang chơi.

• Tham gia và mở rộng trò chơi
  Cha mẹ sẽ tham gia cùng trẻ, tương tác bằng lời nói, cử chỉ, rồi từng bước dẫn dắt để mở rộng nội dung trò chơi và thúc đẩy ngôn ngữ.

• Tương tác cảm xúc sâu sắc
  Khuyến khích trẻ bộc lộ cảm xúc, giao tiếp tự nhiên thay vì học máy móc.

Tại sao Floor Time hiệu quả cho trẻ chậm nói?

• Tăng khả năng chủ động giao tiếp của trẻ

• Khuyến khích trẻ dùng lời nói để yêu cầu, thể hiện cảm xúc

• Giúp trẻ học từ vựng thông qua ngữ cảnh thực tế

• Củng cố kết nối cha mẹ – con cái – yếu tố nền tảng giúp trẻ phát triển toàn diện

Hướng dẫn cha mẹ áp dụng Floor Time tại nhà

Bước 1: Tạo không gian chơi thoải mái

• Thảm mềm, ít vật gây phân tán

• Đồ chơi đa dạng: ô tô, búp bê, đồ hàng, tranh, khối gỗ, sách…

Bước 2: Quan sát con trước

• Đừng vội can thiệp. Hãy nhìn xem con đang chơi gì, có biểu hiện cảm xúc gì, hành động thế nào.

Bước 3: Bắt đầu tham gia

• Làm theo hành động của con: nếu con đang lái xe, bạn cũng lấy 1 chiếc xe.

• Bắt đầu dùng lời: “Xe chạy nhanh quá!”, “Mẹ có xe đỏ nè!”

Bước 4: Mở rộng tương tác

• Thêm lời thoại để mở rộng ngôn ngữ: “Xe con đang đi đâu đó?”, “Cho mẹ đi chung nha!”

• Dẫn dắt trò chơi dài hơn: tạo tình huống, thêm nhân vật, thêm cảm xúc.

Bước 5: Ghi nhận phản hồi

• Mỗi tương tác dù nhỏ đều là cơ hội: ánh mắt, tiếng ê a, chỉ tay – đều là khởi đầu của giao tiếp.

• Ghi chú từ mới hoặc biểu hiện giao tiếp mới hằng ngày

Ví dụ cụ thể buổi Floor Time 20 phút

Thời gian	Hoạt động	Mục tiêu ngôn ngữ
0–5 phút	Cho con tự chọn trò chơi yêu thích	Tạo động lực, quan sát sở thích
5–10 phút	Tham gia vào trò chơi	Dùng từ đơn miêu tả đồ vật
10–15 phút	Thêm lời thoại, mở rộng tình huống	Học từ mới, đặt câu ngắn
15–20 phút	Củng cố, khuyến khích trẻ phản hồi lại	Giao tiếp hai chiều, học cách đối thoại

Những điều cần lưu ý

• Không “giáo huấn”, không chỉnh sửa sai quá sớm – hãy để ngôn ngữ phát triển tự nhiên

• Kiên nhẫn, đều đặn – chỉ cần 20–30 phút mỗi ngày là đủ

• Floor Time không thay thế hoàn toàn trị liệu chuyên môn, nhưng là phần hỗ trợ cực kỳ hiệu quả tại nhà

• Ghi nhận sự tiến bộ nhỏ nhất – mỗi từ trẻ nói ra đều là “thành tựu lớn”

Floor Time không đơn thuần là chơi – mà là liệu pháp giao tiếp tự nhiên nhất, giúp trẻ chậm nói cảm thấy an toàn, thoải mái và chủ động sử dụng ngôn ngữ để thể hiện bản thân. Với sự kiên trì và đồng hành của cha mẹ, trẻ sẽ không chỉ phát triển ngôn ngữ mà còn trở nên linh hoạt, hòa nhập và vui vẻ hơn.