10 dấu hiệu trẻ chậm nói cha mẹ không nên bỏ qua (theo từng giai đoạn tuổi)

Trẻ phát triển ngôn ngữ rất khác nhau, nhưng vẫn có những mốc nhất định mà nếu vượt qua, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý. Chậm nói không đơn thuần là nói muộn – mà có thể đi kèm nhiều rối loạn phát triển khác nếu không được phát hiện sớm.

Dưới đây là 10 dấu hiệu cảnh báo nguy cơ chậm nói, được phân chia theo từng độ tuổi cụ thể từ 12 tháng đến 5 tuổi

Dấu hiệu chậm nói ở trẻ 12–18 tháng

• Chưa bi bô hoặc nói các âm cơ bản như “ba”, “ma”, “bà”

• Không phản ứng khi gọi tên

• Không biết chỉ tay, vẫy tay hoặc lắc đầu

• Không bắt chước âm thanh hay cử chỉ đơn giản

• Không có ý định giao tiếp dù bằng cử chỉ hay âm thanh

Dấu hiệu chậm nói ở trẻ 18–24 tháng

• Chưa nói được ít nhất 10 từ đơn

• Không thể gọi “mẹ”, “bố”, hoặc tên người thân quen

• Không sử dụng từ để diễn đạt nhu cầu (ví dụ: “ăn”, “bế”)

• Không làm theo mệnh lệnh đơn giản như “lấy đồ chơi”, “lại đây”

• Không có biểu hiện thích nghe kể chuyện hay nhìn sách tranh

Dấu hiệu chậm nói ở trẻ 2–3 tuổi

• Chưa nói được câu 2 từ như “mẹ ơi”, “con ăn”

• Thường xuyên dùng cử chỉ thay cho lời nói

• Người ngoài gia đình không hiểu lời nói của trẻ

• Không có xu hướng bắt chước từ mới, không hứng thú học nói

• Không trả lời được các câu hỏi đơn giản: “Con tên gì?”, “Cái gì đây?”

Dấu hiệu chậm nói ở trẻ 3–4 tuổi

• Nói câu vẫn thiếu từ, sai cấu trúc cơ bản

• Không thể kể lại một đoạn chuyện ngắn hoặc hoạt động vừa xảy ra

• Phát âm sai nhiều, người ngoài khó hiểu

• Không đặt câu hỏi như “cái gì?”, “tại sao?”

• Không tham gia trò chơi giả vờ (như chơi nấu ăn, làm bác sĩ)

Dấu hiệu chậm nói ở trẻ 4–5 tuổi

• Không thể nói câu dài 5–6 từ

• Không biết dùng ngữ điệu khi nói (ví dụ: giọng cao khi hỏi)

• Trả lời không đúng trọng tâm câu hỏi

• Gặp khó khăn trong diễn đạt ý tưởng, cảm xúc

• Không tương tác nhóm, không chia sẻ trò chơi hoặc cảm xúc với bạn

  

  10 dấu hiệu trẻ chậm nói cha mẹ không nên bỏ qua (theo từng giai đoạn tuổi)

Khi nào cần đưa trẻ đi đánh giá ngôn ngữ?

• Khi trẻ chậm hơn 6 tháng so với mốc ngôn ngữ bình thường

• Khi trẻ không có bất kỳ tiến bộ nào trong vài tháng liên tục

• Khi trẻ chậm nói kèm theo dấu hiệu rối loạn khác: chậm vận động, ít giao tiếp mắt, nhạy cảm âm thanh…

Cha mẹ nên làm gì khi nghi ngờ trẻ chậm nói?

• Đưa trẻ đến gặp chuyên gia ngôn ngữ trị liệu hoặc bác sĩ nhi phát triển

• Hạn chế TV, thiết bị điện tử – tăng tương tác trực tiếp

• Dành thời gian nói chuyện, mô tả, đặt câu hỏi cho trẻ mỗi ngày

• Sử dụng hình ảnh, trò chơi, sách truyện để kích thích ngôn ngữ

Việc phát hiện sớm và can thiệp đúng cách sẽ tạo cơ hội vàng cho trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ kịp thời. Cha mẹ đừng chờ “tự hết”, mà hãy hành động càng sớm càng tốt – vì ngôn ngữ là nền tảng của mọi phát triển sau này.